Een klimaatbeleid kost geld, maar minder dan geen klimaatbeleid

De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), onovertroffen in het toegankelijk bundelen van milieu-informatie, bracht eergisteren, op "Carfree day", het "Klimaatrapport 2015" uit. Eén parlementslid was aanwezig op de presentatie. In eerdere Milieurapporten (MIRA) schetste de VMM al scenario's m.b.t. klimaatverandering. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) bood en biedt hier het kader voor. Maar Vlaanderen gaat verder: het is tien jaar voorop doordat we de gevolgen veel fijnmaziger gaan berekenen. Hier is een roostervak niet 200 km, maar 50, 12, of zelfs 4 km. Verfijnde modellen en nieuwe cijfers tonen aan dat de vroegere voorspellingen niet overdreven waren. Wel integendeel. De klimaatverandering is vandaag al meet- en zichtbaar in Vlaanderen.

Dat de temperatuur de jongste 250 jaar sneller is gestegen dan tijdens de 800.000 jaar daarvoor, kan geen toeval zijn. Ze valt samen met de industrialisering en de uitstoot van broeikasgassen. Zelfs de meest hardnekkige negationist komt hier niet meer weg. De 18 warmste dagen sinds de Stomme van Portici vielen in de voorbije kwarteeuw. Terwijl er vroeger om de 3 jaar een hittegolf was, is die er nu elk jaar. De neerslag in de winter neemt toe en het aantal dagen met zware neerslag is verdubbeld. In Oostende is de zeespiegel met 11,5 cm gestegen sinds de jaren 50 en het zeewater wordt warmer.

Om de gevolgen van de opwarming te kunnen opvangen door aanpassingsmaatregelen ("adaptatie"), mag de temperatuur met maximum 2 graden stijgen. We bereiken de 2 graden als de concentratie broeikasgassen in de lucht 480 ppm (deeltjes per miljoen) bereikt. In 1750, het pre-industriële tijdperk, was dat 278. In 1990 396 en in 2013 451.

Gekoppeld aan de uitstoot werden de gevolgen in drie mogelijke scenario's uitgewerkt. Er is een scenario waarbij de impact hoog is, een met een lage impact, en een tussenweg. Met de huidige uitstootcurves leunen we dicht aan bij het slechtste scenario.
Voor de toekomst verwachten we meer droge periodes in de zomer en natte periodes in de winter. Als het in de zomer regent, zullen de buien fiks zijn. Ook zwaardere stormen staan op het menu. De ijsbedekking in het Noordpoolgebied is gehalveerd sinds 1950 en neemt verder af. Er zullen meer overstromingen zijn. Door de toenemende hittegolven sterven meer mensen.

Het nieuwe VMM-rapport ontneemt ons elk alibi om de klimaatproblematiek af te doen als een ver van ons bed show. En dan rijst de vraag wat we er aan gaan doen. Niet alleen de politiek, maar ook de mensen zelf. Vlaanderen schrijft zich in de Europese afspraken in en voert haar Klimaatbeleidsplan uit. Zowel de Vlaamse als de federale regeringen willen echter geen inspanningen leveren die verder gaan dan wat anderen doen.

"Level playing field" en "no gold plating" zijn de stopwoorden in het milieuhoofdstuk van de regeerakkoorden. We moeten inderdaad niet naïef zijn en denken dat wij alleen de wereld kunnen redden, als we maar het goede voorbeeld geven.

"No gold plating" dus. En we moeten de bedrijven ook niet wegjagen door hogere eisen te stellen dan andere landen. Het speelveld moet gelijk zijn, anders snijden we in ons eigen vel. Als bedrijven vertrekken naar landen waar de normen minder streng zijn dan bij ons, dan is dat voor het milieu geen winst, wel integendeel.

Maar we mogen daarin ook niet te verkrampt denken. Wij hebben in Vlaanderen bedrijven die maar al te graag willen dat de lat iets hoger wordt gelegd, want zij kunnen die hoge lat aan en dat geeft hen voorsprong op buitenlandse concurrenten, die minder inzetten op innovatie en milieutechnologie. Ook daar moeten we oog voor hebben.

Als het morele argument dat we onze planeet zo gaaf mogelijk moeten houden voor de komende generaties, voor de politiek niet volstaat, dan moet een ander, laag-bij-de-grondser argumentarium worden gehanteerd, nl. dat milieuproblemen effect hebben op onze gezondheid en op onze portemonnee. En, ten behoeve van mijn collega politici, ook op de economie. Fijn stof, ozon, straling... maken mensen ziek en/of maken hun leven korter. Het zuiveren van afvalwater, het produceren van drinkbaar water, de investeringskosten die gepaard gaan met waterbeheersing ten gevolge van de opwarming van de aarde... kosten de belastingbetaler handenvol geld. Zo ook de ziektekosten ten gevolge van bv. luchtvervuiling (fijn stof, ozon...).

Als bedrijven in hun productieproces geen water meer kunnen binnentrekken van voldoende kwaliteit, dan kost dat extra. De schade door overstromingen bedraagt vandaag al 50 miljoen euro per jaar. De minderopbrengst van graangewassen door o.a. ozon wordt even groot geraamd. Als er werkverlet is ten gevolge van te hoge ozonconcentraties, dan kost dat geld aan de werkgever.

Vandaag kreunt Europa onder de politieke vluchtelingen. Ook de Vlaamse onderbuik gromt. Honderdduizenden, inderdaad, maar een peulschil in vergelijking met de 150 miljoen mensen die volgens de IPCC ten gevolge van de klimaatproblematiek gaan migreren tegen 2050.

Zolang we het discours niet op die manier voeren, zal er onvoldoende draagvlak zijn voor een doortastend klimaatbeleid. Een beleid dat inderdaad ook geld kost, maar minder dan wanneer we stilzitten. Hooguit anderhalve maand scheidt ons van de klimaattop in Parijs. Laat de groten der aarde daar eindelijk samen de juiste engagementen nemen. Vlaanderen zal niet achterblijven.