Kachelalarm! Maar we kunnen niet zonder

Zelfs op een dag wanneer de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) waarschuwt om niet met hout te verbranden, gaan de houtkachels op Batibouw als zoete broodjes over de toonbank. 'Misschien zijn filters wel de oplossing', zegt Vlaams parlementslid Wilfried Vandaele (N-VA).

Er is een zaal op Batibouw waar het dit weekend niet alleen gezellig druk was, maar ook ontzettend warm. In de hoek van Paleis 6 van Brussels Expo was er de 'Walk of Flame', waar bezoekers zich konden vergapen aan de nieuwste houtkachels die met allerlei groene labels klanten proberen te overtuigen van hun milieuvriendelijkheid. Maar op een dag waarop het fijnstofalarm van de VMM van kracht is, lijkt het toch alsof je daarmee een groene sticker plakt op een oude dieselwagen.

"We hebben er wel meer vragen over gekregen", zegt Michel Dutry, de zaakvoerder van Dutry & Co. "Maar met een goed toestel, een goede installatie en goed hout kun je de uitstoot van fijnstof al heel erg terugdringen. Als toestellen geen ecolabel hebben, mogen we ze sinds dit jaar niet eens meer verkopen."

Bij haar bezoek heeft minister van Leefmilieu Joke Schauvliege een idee geopperd dat de verkopers nog als muziek in de oren klonk. In het kader van een 'Green Deal' wil zij eigenaren van oude houtkachels, die ontzettend vervuilend zijn, ertoe aanzetten om een modern exemplaar aan te schaffen. Daar zou dan een mooie premie tegenover staan.

Maar voor velen is hout stoken met een moderne houtkachel toch zoiets als lightsigaretten roken. Het is inderdaad minder gevaarlijk, maar je rookt nog altijd. Volgens Vlaams Parlementslid Wilfried Vandaele (N-VA) moet de overheid daarom verder kijken. "Klinkt goed, zo'n premie. Maar tegelijk is het wat vreemd dat je geen premie krijgt, als je geen kachel hebt. Want dan is je uitstoot toch veel minder?"

Verbieden

Houtkachels verbieden, daar is in Vlaanderen simpelweg geen draagvlak voor, zegt Vandaele. "Maar vanuit de industrie hoor ik dat er filters bestaan om de fijnstofuitstoot tot nul te reduceren. Misschien moeten we het beleid daar eerder op afstemmen, eventueel ook met premies." Dan zit je volgens hem wel nog met de bestuurlijke onhandigheid dat filters in het toestel tot de bevoegdheid van de federale regering behoren en filters in de schouw een Vlaamse aangelegenheid zijn.

Maar hoe groot de noodzaak is om op te treden, tonen cijfers van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) jaar na jaar aan. Zo hebben de huishoudens net door die houtverbranding het grootste aandeel in de Vlaamse fijnstofuitstoot (36 procent), tegenover 21 procent voor alle transport en verkeer, en 16 procent voor de industrie.

Ook al zijn gesloten houtkachels natuurlijk een pak zuiniger dan de klassieke open haard, betekent dat volgens de VMM nog steeds dat je voor vier uur verwarmen met een houtkachel evengoed met de auto van Brussel naar Wenen kunt rijden. "Zeker op dagen waarop er al een hoge fijnstofconcentratie in de lucht zit, zoals nu, moet je echt niet met hout verwarmen", zegt woordvoerster Katrien Smet. "Vaak gebruiken mensen ook geen droog en onbehandeld hout om in hun kachel te verbranden, maar gooien ze er hout met vernis in, of steken ze de haard aan met papier. Dat is nog een pak slechter."

Op Batibouw leren we ten slotte dat de nieuwste houtkachels allerlei systemen hebben om de productie van fijnstof zoveel mogelijk tegen te gaan. Maar tegelijk weten we ook uit cijfers van de VMM dat zelfs de allernieuwste kachels (bouwjaar 2017) nog meer dan 40 keer meer fijnstof uitstoten dan een aardgasketel.

Oliecrisis

"Dat klopt", zegt Jan Pauwels, woordvoerder van minister Schauvliege. "Maar de milieuwinst die we nu kunnen boeken door nieuwe kachels te promoten is evident. Zij zijn nog wel verontreinigend, maar veel minder dan de oude kachels." Minister Schauvliege zei eerder nog dat ze in het kader van die Green Deal nieuwe kachels wil laten registreren, maar veel verder wil ze zeker niet gaan, benadrukt Pauwels.

De vraag is hoeveel impact zoiets heeft. We houden niet alleen vast aan de houtvlam omdat die gezellig is, maar ook omdat we het gewoon zijn. Aan zijn stand vertelt Dutry hoe hij zijn branche de voorbije 45 jaar heeft zien veranderen. Verkocht hij toen nog erg vaak klassieke open haarden, dan gaan die er nu "gelukkig" uit, zegt hij. "Maar op dit moment zijn er nog wel veel in België. En wat de overgang van open naar gesloten haarden in gang heeft gezet, was de oliecrisis, omdat mensen wilden besparen. Pas veel later zijn we maar over het klimaat beginnen te praten."

In De Morgen, 5 maart 2018

In De Morgen, 5 maart 2018